Bewustwording van patronen zorgt voor beter overleg

Op deze vragen geeft de TeAMS MDO-observatietraining antwoord. ‘Waarbij het er heel duidelijk níet om gaat dat we mensen op de vingers kijken.’

‘70% van de medische missers zijn menselijke missers, grotendeels veroorzaakt door miscommunicatie,’ zegt Lianne Both, gedragswetenschapper, trainer en mede-ontwikkelaar van de MDO-observatietraining. ‘Studenten en arts-assistenten worden getraind in communicatievaardigheden en samenwerking, maar medisch specialisten tot voor kort niet. Dat is eigenlijk heel gek. Want als de communicatie en samenwerking niet goed verlopen, dan werkt dat door in je beslissingen.’

Eigen kritische blik

De MDO-observatietrainingen zijn bedoeld om deze overleggen te optimaliseren en daarmee uiteindelijk de kans op medische missers te verkleinen. Tijdens de trainingen onderwerpen deelnemers een bestaand MDO aan een kritische blik. Hun eigen blik. Alle aanwezigen vullen een observatieformulier in tijdens de bespreking van twee patiënten waar zij zelf niet medisch bij betrokken zijn. Vragen met betrekking op inhoud en op proces, zoals onderlinge interactie, patiënt-presentatie en luisteren. Daarnaast observeren twee gedragswetenschappers het overleg. Alle verzamelde data worden vervolgens gezamenlijk geanalyseerd en er worden verbeterpunten geformuleerd. ‘Als bijvoorbeeld blijkt dat niet iedereen altijd weet wat er is afgesproken aan het eind van een patiëntbespreking, dan kan een simpele oplossing zijn; de eindconclusie herhalen en iedereen vragen om akkoord. Zo voorkom je dat er fouten worden gemaakt. Het is dus geen beoordeling. Het gaat om bewustwording en het maken van afspraken.’

Van draaistoel tot Ipad

Verbeterpunten kunnen ook fysiek zijn. Denk aan de ruimte waar MDO’s plaatsvinden of de opstelling. Lianne: ‘Ik was eens bij een overleg waar ze allemaal achter elkaar zaten, kijkend naar het scherm. Zelfs de voorzitter zat met zijn rug naar de rest toe. Een draaistoel bleek al een hele verbetering. Maar nog beter zou het bijvoorbeeld zijn als ieder zijn eigen scherm zou hebben, zoals een Ipad. Of misschien moeten er wel speciale MDO-ruimtes komen. Daar zouden de programmaleiders van TeAMS, Saskia Peerdeman en Marjo van Tol zich misschien hard voor kunnen maken. Alle belangrijke bevindingen maken zij bespreekbaar op hoog niveau, zodat er ook echt dingen in beweging gezet worden.’

Hoge score

Net als bij de andere TeAMS-trainingen gaat het om een cultuuromslag. Bewustwording en verandering van ingesleten patronen die optimale communicatie in de weg staan. En dat kost tijd. Ook al is er nieuwe aanwas. ‘Als nieuwkomer – AIOS of coassistent bijvoorbeeld – pas je je aan de bestaande cultuur en structuren aan. Om patronen te doorbreken heb je de medisch specialisten, de rolmodellen nodig.’ Hen meekrijgen was nog niet gemakkelijk. Er is nog steeds, de TeAMS-trainingen worden nu vijf jaar gegeven, bij sommigen wat weerstand. ‘Inmiddels zijn er wel al 50 MDO-trainingen geweest. Sommige zelfs al twee keer. Bij zo’n tweede sessie is de weerstand duidelijk minder en we zien ook echt verbetering als we dan komen kijken. Uit evaluaties blijkt dat 99% de training zou aanbevelen aan anderen en de training scoort gemiddeld een 8,2. Dat zegt genoeg, toch?’

Nieuwe trainingen in ontwikkeling

Op dit moment wordt er gewerkt aan nieuwe MDO-trainingen die voor meer verdieping zorgen. Lianne: ‘Sommige MDO’s gaan al voor een derde ronde – 80% van de specialisten moet namelijk ieder jaar een van de TeAMS-trainingen volgen. Dus we moeten blijven ontwikkelen.’ Hoe de nieuwe trainingen eruit gaan zien is nog niet bekend. ‘De privacy gevoeligheid maakt het ingewikkeld. Maar ideeën zijn er genoeg!’