Bekwaamhedenregistratie

Veilige en kwalitatieve zorg vraagt volgens VUmc om medewerkers die bekwaam en bevoegd zijn in het uitoefenen van hun functie. Daarom geldt naast een verplichting vanuit de wet BIG ook dat medewerkers kunnen aantonen dat zij bekwaam en bevoegd zijn. Om deze bekwaamheden op zowel afdelings- als persoonsniveau inzichtelijk te maken is een centrale en transparante bekwaamhedenregistratie een must.

Het programmateam Bekwaamheden binnen VUmc, bestaande uit collega’s vanuit de zorg, P&O en VUmc Academie, ondersteunt de afdelingen bij de inventarisatie van de bekwaamheden met de daarbij behorende scholing én implementatie van de registratie. Dat heeft echter nogal wat voeten in de aarde en stelt de afdelingen nu voor een uitdagende klus. ‘Er wordt best veel van afdelingen gevraagd. De implementatie van de bekwaamhedenregistratie gebeurt namelijk naast de reguliere werkzaamheden op de afdeling’, zegt Anniek Smael, die samen met Iris Nawia-Strating en Judith Hetem-Kolvoort vanuit VUmc Academie de afdelingen ondersteunt bij het in kaart brengen van de scholing van de bekwaamheden.

De afdelingen binnen Amsterdam UMC, locatie VUmc, werken hard aan het in kaart brengen van de bekwaamheden waarover de medewerkers op hun afdeling moeten beschikken en waarop ze periodiek geschoold en eventueel getoetst moeten worden.

Dit proces roept diverse vragen op: welke voorbehouden en risicovolle handelingen zijn er? En welke daarvan moeten centraal getoetst worden of zijn juist afdeling-specifiek? Welke medische technologie moeten medewerkers beheersen, wat kunnen we faciliteren aan scholing? Wat zijn de privileges van de specialisten?

‘Het is een flinke klus’, gaat Iris verder. ‘Registratie en toetsing gebeurde wel al, maar de ene afdeling hield dat digitaal bij, de ander in Excel en weer een ander op papier. Nu moet alles digitaal in hetzelfde systeem.’ ‘Samen met onze collega’s van P&O’, zegt Anniek, ‘helpen we afdelingen bij het in kaart brengen van de verschillende bekwaamheden per beroepsgroep met de daarbij behorende scholing. Die nauwe samenwerking is heel fijn en levert straks een scholingsaanbod op dat aansluit bij de wensen en behoeften van de afdelingen.’

Als medewerker zie je straks in een oogopslag direct welke bekwaamheden een update vereisen, welke scholing je kunt volgen en of er getoetst wordt. Je krijgt zelfs een seintje als het bijna zover is. Dat is fijn aangezien het bijhouden van de bekwaamheden verplicht is, mede op basis van de wet BIG. Medewerkers zijn zelf verantwoordelijk voor het op peil houden van hun bekwaamheden en deze op tijd te actualiseren. De bekwaamhedenregistratie biedt hierbij ondersteuning in het bewaren van overzicht én de beschikbaarheid van passende scholing. Daarnaast hebben leidinggevenden beter overzicht in hoe het met de bekwaamheden op hun afdeling gesteld is. Hierdoor kunnen zij hier beter op sturen. Bijvoorbeeld in opleidingsplannen of de jaargesprekken.

Het team verpleegkunde op de longafdeling is inmiddels bijna klaar met hun inventarisatie van bekwaamheden en daarbij behorende scholing. Een flinke uitdaging voor Natasja Kok, hoofd verpleegkunde longafdeling.

Ook op de SEH wordt inmiddels gewerkt met het vernieuwde registratiesysteem: ‘Nu kunnen we echt aantonen dat we de kwaliteit leveren waar we voor staan’, aldus Laura van Hemert en Sjaak van Muiswinkel, praktijkopleiders SEH.

Sinds januari 2018 worden in het Amsterdam UMC, locatie VUmc de tien meest voorkomende voorbehouden handelingen van verpleegkundigen centraal getoetst en geregistreerd. Dat werd volgens Leonie van Schaik, Assessor Centraal toetsen VBH/RVH en Klinisch VPK-opleider en vanaf het begin betrokken bij het programma, ook wel tijd. ‘Je kunt wel roepen ‘wij leveren kwaliteit’, maar daar kom je tegenwoordig niet meer mee weg.’

Voorbehouden en risicovolle handelingen zijn één van de vier soorten bekwaamheden binnen de bekwaamhedenregistratie. Naast de afdelinggebonden handelingen zijn er nu achttien voorbehouden handelingen vastgesteld die iedere verpleegkundige moet beheersen. Tien daarvan worden dus nu centraal getoetst.

Van Schaik: ‘Voorheen was dit aan de afdelingen zelf. Sommige afdelingen deden dit heel goed, maar andere trainden of toetsten alleen of deden zelfs helemaal niets. Dat is niet meer voldoende in het kader van JCI, maar ook wat betreft de individuele aansprakelijkheid. Het ziekenhuis staat niet meer garant, maar iedere medewerker is verantwoordelijk voor zijn eigen handelen. Gaat er dan iets mis, dan sta je niet sterk als je niet kunt aantonen dat je bekwaam bent. Deze registratie zorgt ervoor dat je dat straks wel kunt.’

Alle verpleegkundigen binnen VUmc, behalve die van de IC – die hebben hun eigen trainingen waarbij al deze handelingen langskomen – worden door Van Schaik in het skills lab getoetst op deze tien handelingen. Van Schaik: ‘Tenminste als ze er niet al een vinkje hebben staan, want die al behaalde handtekeningen blijven gelukkig wel staan.’ Ook doktersassistenten en anesthesiemedewerkers worden getoetst. ‘Zij vallen niet binnen de Wet BIG, maar verrichten wel degelijk dit soort handelingen. En ook zij willen kunnen aantonen dat ze bekwaam zijn.’

Van Schaik: ‘Voor de afdelingen en verpleegkundigen was het wel even wennen. Zo’n toets blijft spannend, ook als je al 30 jaar ervaring hebt. Bovendien doen ze dit vaak tussen de bedrijven door, en vangen de collega’s het werk op. En dat terwijl ze zich al de krampen werken. Pilots moesten dan ook aantonen hoe we dit het best konden aanpakken.’

Inmiddels draait het programma volop en hoewel het aan verpleegkundigen zelf is of ze voor de toets gaan, komen ze massaal. Van Schaik. ‘Ik toets er nu zo’n 50 per week. Vorig jaar heb ik 1764 handtekeningen uitgedeeld en waren er slechts 11 onvoldoendes. Die onvoldoendes bespreek ik overigens met de verpleegkundige. De leidinggevende krijgt hiervan wel een melding, geen gedetailleerd verslag, en bepaalt vervolgens wat er mee gebeurt. Daar ga ik niet over.’

Uitbreiding van het programma kan niet uitblijven. Ook met het oog op de alliantie. ‘Het AMC toetst en registreert nu nog anders, maar dit moet natuurlijk in beide huizen hetzelfde worden. Wel rijst bijvoorbeeld de vraag: moet een AMC-er die onlangs getoetst is op AMC-protocol maar hier komt werken, eerst nog bij mij langs? Of blijft zijn handtekening geldig? Daar ligt dus ook nog wel een uitdaging.’